Trong những năm gần đây, tỉnh Yên Bái đang từng bước thực hiện quá trình tái cơ cấu nông nghiệp với một tư duy đổi mới sâu sắc: chuyển từ mô hình sản xuất nông nghiệp truyền thống sang tiếp cận phát triển theo hướng kinh tế nông nghiệp tổng thể. Thay đổi này không chỉ nằm ở quy trình canh tác mà còn thể hiện ở việc tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, nâng cao hiệu quả kinh tế và cải thiện đời sống cho cư dân nông thôn.
Hình thành các chuỗi giá trị từ sản phẩm lợi thế
Tỉnh đã chọn lọc và đẩy mạnh phát triển các sản phẩm nông nghiệp có thế mạnh cạnh tranh, từng bước xây dựng các chuỗi giá trị hoàn chỉnh. Trong số đó, tre măng Bát Độ và quế canh tác hữu cơ đang nổi lên như những ngành hàng chủ lực, đem lại hiệu quả vượt trội. Cả tỉnh hiện có gần 6.000 ha tre măng Bát Độ, phân bố nhiều tại các địa phương như Trấn Yên, Yên Bình, Văn Chấn, Văn Yên và Lục Yên.
Riêng Trấn Yên đã phát triển hơn 4.200 ha diện tích trồng tre măng Bát Độ, mỗi năm cung ứng trên 30.000 tấn măng, mang lại doanh thu gần 200 tỷ đồng. Những thành tựu này có được phần lớn nhờ vào vai trò then chốt của các doanh nghiệp trong khâu thu mua, chế biến và xuất khẩu. Các công ty như Yamazaki Việt Nam và Yên Thành đã thu mua hàng ngàn tấn nguyên liệu mỗi năm, đồng thời tạo công ăn việc làm ổn định cho người lao động địa phương.
Măng Bát Độ sau khi được chế biến đã tiếp cận được những thị trường yêu cầu chất lượng cao như Nhật Bản và Đài Loan. Trong khi đó, quế – vốn là cây truyền thống – cũng được tỉnh đưa vào chiến lược phát triển hữu cơ, xây dựng thương hiệu và mở rộng thị trường. Yên Bái hiện sở hữu hơn 80.000 ha quế, trong đó riêng huyện Văn Yên chiếm đến 55.000 ha, trở thành vùng trồng quế lớn nhất tỉnh. Tính đến nay, trên 7.281 ha quế tại Văn Yên đã được chứng nhận đạt chuẩn hữu cơ châu Âu và Mỹ. Mục tiêu đặt ra đến năm 2025 là mở rộng diện tích quế hữu cơ lên 20.000 ha.
Các doanh nghiệp như Hương Gia Vị Sơn Hà hay Olam Việt Nam đã liên kết xây dựng vùng nguyên liệu, đảm bảo đầu ra ổn định và nâng giá thu mua quế hữu cơ cao hơn 20–30% so với sản phẩm thông thường. Hiện nay, tỉnh đã chế biến quế thành khoảng 50 sản phẩm khác nhau, trong đó có 28 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP từ 3 sao trở lên.
Tư duy mới: Từ sản xuất sang kinh tế nông nghiệp
Yên Bái đang từng bước hiện thực hóa mục tiêu phát triển kinh tế nông nghiệp bằng cách nâng cao chất lượng nông sản, đầu tư vào công nghệ chế biến sâu, xây dựng nhãn hiệu và mở rộng hệ thống phân phối. Những giải pháp đồng bộ đã được triển khai, tập trung vào phát triển vùng nguyên liệu tập trung đối với các sản phẩm chủ lực và tăng cường xây dựng chuỗi liên kết giữa nông dân và doanh nghiệp.
Đồng thời, tỉnh cũng có chính sách hỗ trợ thiết thực cho người dân, từ cung ứng giống cây trồng, vật tư nông nghiệp đến kiểm soát dịch bệnh, bảo đảm điều kiện sản xuất ổn định. Các mô hình nuôi trồng thủy sản theo hướng sinh thái và sản xuất an toàn cũng được nhân rộng. Đặc biệt, chất lượng sản phẩm OCOP được cải thiện thông qua các tiêu chuẩn như VietGAP và hữu cơ, cùng với việc đăng ký chỉ dẫn địa lý cho sản phẩm đặc trưng.
Chuyển đổi số trong lĩnh vực nông nghiệp đang là điểm nhấn quan trọng với việc ứng dụng nền tảng truy xuất nguồn gốc, xây dựng cơ sở dữ liệu ngành và tích cực đưa nông sản lên các sàn thương mại điện tử. Đây là bước tiến mạnh mẽ giúp Yên Bái mở rộng thị trường tiêu thụ hiện đại, tiếp cận trực tiếp với người tiêu dùng cuối cùng.
Kết quả và triển vọng lâu dài
Những chuyển biến về tư duy và cách làm đã mang lại thành quả rõ rệt. Nông nghiệp Yên Bái đang tạo ra giá trị gia tăng cao hơn nhờ áp dụng công nghệ mới, sản xuất theo hướng an toàn, hữu cơ, và có sự liên kết chặt chẽ giữa các tác nhân trong chuỗi giá trị. Chương trình OCOP cũng đạt được thành công lớn với hàng trăm sản phẩm được công nhận, nhiều sản phẩm đặc trưng đã xây dựng được thương hiệu và có mặt tại thị trường quốc tế.
Theo ông Phạm Trung Kiên, Phó Chủ tịch UBND huyện Văn Yên: “Việc tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị với những cây trồng chủ lực giúp gia tăng lợi nhuận trên cùng diện tích đất, đồng thời cải thiện đời sống người nông dân. Bên cạnh đó, các chuỗi liên kết ngày càng bền vững với sự dẫn dắt của doanh nghiệp và hợp tác xã. Chuyển đổi số cũng đang mở ra nhiều cơ hội tiếp cận thị trường và nâng cao năng lực quản lý sản xuất.”
Với sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền và tinh thần đồng hành của doanh nghiệp và người dân, ngành nông nghiệp Yên Bái đang đứng trước nhiều cơ hội mới, đóng góp mạnh mẽ vào tăng trưởng kinh tế - xã hội và xây dựng nông thôn hiện đại, giàu bản sắc.