Trong năm 2024, kinh tế số Việt Nam ghi nhận dấu mốc quan trọng với quy mô đạt 36 tỷ USD, cho thấy vai trò ngày càng nổi bật trong thúc đẩy tăng trưởng bền vững, nhất là trong bối cảnh toàn cầu còn nhiều biến động.
Tăng trưởng kinh tế số nhanh nhất khu vực Đông Nam Á
Báo cáo e-Conomy SEA 2024 do Google, Temasek và Bain & Company công bố cho thấy Việt Nam tiếp tục là quốc gia dẫn đầu khu vực về tốc độ tăng trưởng kinh tế số. Thương mại điện tử, tài chính số và thanh toán không tiền mặt là những lĩnh vực có sự bứt phá mạnh, đưa tổng giá trị giao dịch số lên tới 36 tỷ USD trong năm 2024. Mức tăng trưởng trên 20% mỗi năm của kinh tế số đã vượt xa tốc độ tăng GDP, nhanh gấp ba lần và đứng đầu Đông Nam Á.
Năm 2024 cũng đánh dấu nhiều bước tiến quan trọng trong tiến trình số hóa của Việt Nam. Năng lực chính phủ điện tử được nâng cao rõ rệt, với vị trí tăng 15 bậc trên bảng xếp hạng toàn cầu, đưa Việt Nam vào nhóm có chỉ số rất cao. Hơn 4.400 thủ tục hành chính được thực hiện dưới dạng số, hệ thống dữ liệu dân cư được kết nối với toàn bộ các bộ, ngành và địa phương, tạo cơ sở cho các dịch vụ công trực tuyến vận hành hiệu quả.
Về hạ tầng số, Việt Nam cũng đạt được các bước đột phá: các băng tần 5G đã được đấu giá thành công, tuyến cáp quang ngầm với dung lượng 20Tbps đã được triển khai, giúp tốc độ Internet tăng lên rõ rệt. Tỷ lệ hộ gia đình sử dụng cáp quang đạt hơn 82,4%, vượt trước mục tiêu của năm 2025.
Kinh tế số đã bắt đầu hiện diện rộng khắp trong hoạt động sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng, làm thay đổi toàn diện cấu trúc và nhịp điệu kinh tế - xã hội. Trong nhiều ngành nghề, ứng dụng công nghệ số không chỉ nâng cao năng suất mà còn tạo ra sự chuyển dịch nhanh về mô hình tăng trưởng theo hướng bền vững.
Từ thực tiễn số hóa trong doanh nghiệp
Công ty cổ phần Tập đoàn Lộc Trời là một ví dụ điển hình cho việc số hóa thành công trong nông nghiệp. Tập đoàn này là đơn vị đầu tiên tại Việt Nam nhận chứng chỉ carbon cho cây lúa, với năng lực sản xuất trải dài trên hơn 1 triệu ha. Nông dân tham gia vào chuỗi giá trị nông nghiệp chất lượng cao của Lộc Trời không chỉ có nguồn thu từ lúa gạo mà còn có thêm lợi nhuận từ các sản phẩm phụ như cám, trấu, theo hướng kinh tế tuần hoàn.
Vào cuối năm 2020, Tập đoàn Hòa Phát đã ký kết hợp tác chiến lược với CMC để triển khai lộ trình số hóa toàn diện, gồm ba giai đoạn: thiết lập hạ tầng và mô hình quản trị, khai thác hiệu quả các dữ liệu số trong vận hành, và cuối cùng là quản trị dữ liệu toàn diện trên nền tảng số.
Nhờ chuyển đổi số, quá trình đặt hàng và theo dõi giao hàng giữa các đại lý và Tập đoàn Hòa Phát được tự động hóa, tạo ra trải nghiệm khách hàng tốt hơn và tăng tính hiệu quả vận hành.
Kinh tế số được kỳ vọng đóng góp lớn vào GDP
Theo các dự báo, kinh tế số Việt Nam sẽ tiếp tục duy trì đà tăng trưởng hơn 20% vào năm 2025. Trong bối cảnh đó, hạ tầng số, công nghệ số và công nghiệp số cần được ưu tiên đi trước một bước. Mục tiêu là đến năm 2030, Việt Nam sẽ lọt vào Top 50 quốc gia có chỉ số công nghệ số cao nhất thế giới. Một số nghiên cứu gần đây cho thấy kinh tế số có thể đóng góp đến 3% vào GDP ở các nước đang phát triển như Việt Nam.
Hiện nay, thương mại điện tử là ngành có quy mô lớn nhất trong hệ sinh thái kinh tế số của Việt Nam, với doanh thu bán lẻ ước đạt 25 tỷ USD – tăng khoảng 20%. Quốc gia này đã lọt vào Top 10 thị trường thương mại điện tử tăng trưởng nhanh nhất toàn cầu. Ngoài ra, Việt Nam còn đứng thứ hai trong khu vực châu Á về tốc độ phát triển Fintech, chỉ sau Singapore.
Vốn đầu tư trong các lĩnh vực mới nổi cũng tăng đáng kể, đặc biệt là trong tài chính số, truyền thông số, thương mại điện tử và các lĩnh vực công nghệ như y tế, giáo dục, B2B và AI. Theo chương trình chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030, kinh tế số sẽ chiếm khoảng 30% GDP, với từng ngành nghề đều có tỷ trọng kinh tế số tối thiểu 20%.
TS Nguyễn Minh Thảo, Trưởng ban Nghiên cứu môi trường kinh doanh và năng lực cạnh tranh (CIEM) nhận định: “Các ngành, lĩnh vực ứng dụng kinh tế số sẽ tiếp tục tăng trưởng mạnh. Những mô hình kinh tế mới sẽ hình thành và phát triển, đóng vai trò trung tâm trong chiến lược tăng trưởng dài hạn của Việt Nam”.
Hoàn thiện khung pháp lý để bứt phá
Ngày 22/12/2024, Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết số 57-NQ/TW, trong đó nhấn mạnh vai trò trung tâm của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây được xem là cơ hội quan trọng để Việt Nam bứt phá và trở thành quốc gia phát triển trong thời kỳ mới.
Chỉ chưa đầy hai tháng sau đó, Quốc hội cũng đã thông qua Nghị quyết số 193/2025/QH15, nhằm thí điểm các cơ chế, chính sách đặc thù hỗ trợ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trên quy mô toàn quốc. Sự đồng thuận và quyết tâm từ các cấp lãnh đạo đang tạo động lực để mọi chủ thể – từ cơ quan công quyền đến doanh nghiệp – cùng dịch chuyển theo xu hướng số, xanh và tuần hoàn.
Nhiều tỉnh, thành phố đã nhanh chóng cụ thể hóa Nghị quyết 57 bằng các biện pháp thực tiễn như tuyên truyền sâu rộng về chuyển đổi số, hoàn thiện chính sách hỗ trợ đổi mới sáng tạo, nâng cao chất lượng nhân lực phục vụ kinh tế số, tăng tốc phát triển hạ tầng công nghệ, và khuyến khích doanh nghiệp đổi mới, khởi nghiệp sáng tạo.
Tính đến nay, cả nước có hơn 50.000 doanh nghiệp công nghệ số đang hoạt động – vượt chỉ tiêu đề ra là 48.000 doanh nghiệp. Bộ Tài chính và các cơ quan hữu quan cũng đang chủ động hỗ trợ doanh nghiệp trong quá trình chuyển đổi, đồng thời thúc đẩy hợp tác công - tư để huy động nguồn lực cho phát triển.